تفاوت بازارهای اسپات و فیوچرز

اسپات (Spot) و فیوچرز (Futures) دو روش پرکاربرد در میان تریدرها و سرمایه‌گذاران ارز دیجیتال هستند که هرکدام ویژگی‌ها و استراتژی‌های خاص خود را دارند. این دو بازار از نظر زمان تسویه، تحویل دارایی و استراتژی‌های معاملاتی تفاوت‌های چشمگیری دارند.

در این مقاله، به بررسی جامع بازار اسپات و بازار فیوچرز می‌پردازیم، مزایا و معایب هر یک را تحلیل می‌کنیم و نکاتی کلیدی را برای انتخاب هوشمندانه‌تر ارائه می‌دهیم. اگر می‌خواهید بدانید کدام روش برای معاملات ارز دیجیتال شما مناسب‌تر است، ادامه این مقاله را از دست ندهید.

بازار اسپات چیست؟

بازار اسپات، بازاری است که در آن دارایی‌ها با قیمت لحظه‌ای بازار خرید و فروش می‌شوند. تسویه قیمت معامله و تحویل دارایی در این بازار به‌صورت فوری انجام می‌شود. به همین دلیل، این بازار به نام‌های دیگری همچون بازار نقدی یا بازار فیزیکی نیز شناخته می‌شود. دارایی‌هایی که در این بازار معامله می‌شوند، می‌توانند شامل کالا، ارزهای دیجیتال و سایر ابزارهای مالی باشند.
در بازار اسپات (Spot)، بهای تسویه فوراً به خریدار تحویل داده می‌شود. با این حال، انتقال وجه بین دو طرف معامله، بسته به نوع دارایی، ممکن است نیاز به زمان بیشتری داشته باشد. برای مثال:

• در بازارهای سهام، انتقال وجه معمولاً طبق استاندارد T+2 (دو روز پس از تاریخ معامله) انجام می‌شود.
• در بازار ارزهای دیجیتال، تسویه بلافاصله و در همان لحظه انجام می‌شود.

لازم به ذکر است که ممکن است هر صرافی برای برداشت وجه از معامله محدودیت‌هایی داشته باشد که باید پیش از انجام معامله آن‌ها را بررسی کنید.

این ویژگی‌ها نشان می‌دهد که بازار اسپات برای کسانی که به دنبال تسویه فوری و تحویل آنی دارایی‌ها هستند، گزینه مناسبی است.
در بازار فیوچرز (Futures)، قراردادهای آتی که تاریخ انقضای آنها نزدیک است، به طور معمول به معاملات اسپات (Spot) تبدیل می‌شوند. این به این معناست که طرفین قرارداد ملزم به تبادل فوری وجه نقد در ازای دارایی پایه می‌گردند. این فرآیند باعث می‌شود که ویژگی‌های بازار اسپات به ویژه در معاملات ارزهای دیجیتال بسیار برجسته باشد.

بازار فیوچرز چیست؟

برخلاف بازار اسپات (Spot)، بازار فیوچرز (Futures) بازاری است که در آن خرید و فروش ارز دیجیتال به صورت آنی و لحظه‌ای انجام نمی‌شود. بلکه، این معاملات از طریق قراردادهای آتی یا فیوچرز صورت می‌گیرد. این قراردادها توافقی هستند میان خریدار و فروشنده برای خرید و فروش یک ارز دیجیتال در تاریخی معین در آینده و به قیمت مشخص انجام میگردد.
قراردادهای فیوچرز (Futures) معمولاً به‌عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک در بازارهای مالی به‌ویژه در بازار ارز دیجیتال استفاده می‌شوند. این قراردادها به معامله‌گران کمک می‌کنند تا از سرمایه‌گذاری‌های دیگر خود محافظت کرده یا سود خود را در زمان معاملات بازار تضمین کنند.

رابطه بین قیمت‌های اسپات (Spot) و فیوچرز (Futures)

تفاوت بین معاملات اسپات و فیوچرز به قیمت‌ها آن‌ها برمی‌گردد که گاهی اختلاف قابل‌توجهی دارند. در بازار فیوچرز، دو حالت اصلی برای قیمت‌ها وجود دارد: کانتانگو (Contango) و بک واردیشن (Backwardation).

• در حالت کانتانگو (Contango)، قیمت قراردادهای فیوچرز بیشتر از قیمت اسپات دارایی است. این وضعیت معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند که قیمت ارز دیجیتال مورد نظر در آینده افزایش خواهد یافت.
• در حالت بک واردیشن (Backwardation)، قیمت قراردادهای فیوچرز کمتر از قیمت لحظه‌ای یا اسپات دارایی است. این وضعیت معمولاً زمانی مشاهده می‌شود که تقاضا برای دارایی در کوتاه‌مدت افزایش یابد یا انتظار کاهش قیمت در آینده وجود داشته باشد.

بک واردیشن معمولاً برای سرمایه‌گذاران بلندمدت سودمند است. در این حالت، با نزدیک‌شدن به تاریخ سررسید قرارداد فیوچرز، قیمت آن به قیمت اسپات نزدیک و غالباً افزایش می‌یابد. سرمایه‌گذاران می‌توانند از این افزایش قیمت در مدت زمان باقی‌مانده بهره‌برداری کنند.

از طرف دیگر، کانتانگو به نفع معامله‌گران کوتاه‌مدت است؛ زیرا با نزدیک‌شدن به تاریخ انقضا، قیمت قراردادهای فیوچرز کاهش یافته و به قیمت اسپات پایین‌تر نزدیک می‌شود.
بازارهای فیوچرز ممکن است بین دو حالت کانتانگو و بک واردیشن نوسان کنند و برای مدت‌های کوتاه یا طولانی در یکی از این وضعیت‌ها باقی بمانند.

اهمیت بررسی قیمت اسپات و فیوچرز

بررسی قیمت‌ها در تفاوت اسپات و فیوچرز برای معامله‌گران به دلایل زیر مفید است:

• قیمت اسپات: این قیمت، مبلغی است که معامله‌گران برای تحویل فوری دارایی‌هایی مانند اوراق بهادار یا ارزهای دیجیتال پرداخت می‌کنند. این قیمت معمولاً در نوسان دائمی قرار دارد.
• همبستگی با قیمت‌های فیوچرز: قیمت‌های لحظه‌ای نقش مهمی در تعیین قیمت‌های آتی ایفا می‌کنند و با آن‌ها همبستگی دارند.

درک این رابطه به معامله‌گران کمک می‌کند تا استراتژی‌های خود را به‌طور مؤثرتری مدیریت کرده و در بازار آتی (فیوچرز) تصمیمات بهتری بگیرند.

تفاوت اسپات و فیوچرز چیست؟

تفاوت میان معاملات اسپات و فیوچرز به عوامل مختلفی بستگی دارد. این تفاوت‌ها شامل مواردی چون:

• اهرم
• هدف
• نقدینگی
• انعطاف‌پذیری
• مدیریت ریسک
• چارچوب نظارتی
• زمان‌بندی تراکنش‌ها
• ماهیت قراردادها

در این مقاله، به بررسی مفصل هر یک از این تفاوت‌ها خواهیم پرداخت.

تفاوت اسپات و فیوچرز از لحاظ زمان‌بندی تراکنش‌ها

در معاملات اسپات، خرید و فروش ارزهای دیجیتال به‌صورت فوری انجام می‌شود. خریدار مبلغ را بلافاصله پرداخت کرده و فروشنده ارز دیجیتال را تحویل می‌دهد. تسویه معمولاً سریع است و در چند دقیقه تا چند ساعت انجام می‌شود. اما در بازارهای مالی سنتی، این فرایند ممکن است یک تا دو روز کاری زمان ببرد.
در مقابل، معاملات فیوچرز بر مبنای زمان‌بندی متفاوتی انجام می‌شوند و تسویه و انتقال دارایی به آینده موکول می‌شود. در این معاملات، خریدار و فروشنده بر سر قیمتی از پیش تعیین‌شده توافق می‌کنند، اما تسویه نهایی تنها در تاریخ سررسید قرارداد انجام می‌شود. تا آن زمان، طرفین ملزم به مبادله دارایی یا مبلغ توافق‌شده نیستند.

تفاوت اسپات و فیوچرز از لحاظ ماهیت قراردادها

ماهیت قراردادها در معاملات اسپات و فیوچرز از نظر ساختار، شرایط و نحوه اجرا کاملاً متفاوت است. این تفاوت‌ها نقش کلیدی در انتخاب نوع معامله ایفا می‌کنند.

در معاملات اسپات، قرارداد به‌صورت رسمی تعریف نمی‌شود و توافق میان خریدار و فروشنده بر اساس قیمت لحظه‌ای دارایی است. این توافق شامل اطلاعات حداقلی مانند مقدار دارایی و قیمت معامله می‌شود و تسویه بلافاصله پس از پرشدن سفارش انجام می‌گیرد. در معاملات اسپات نیازی به تعیین شرایط اضافی مانند تاریخ تحویل یا نحوه پرداخت نیست، زیرا همه‌چیز در همان لحظه تسویه می‌شود.
در معاملات فیوچرز، قراردادها ساختارمند و استاندارد هستند. این قراردادها مشخص می‌کنند که چه دارایی، در چه مقداری و با چه شرایطی معامله می‌شود. همچنین، شامل جزئیاتی مانند کیفیت، تاریخ انقضا و نحوه تسویه (تحویل فیزیکی یا تسویه نقدی) هستند.
قراردادهای فیوچرز تعهدآور هستند و طرفین ملزم به اجرای آن‌ها در تاریخ تعیین‌شده‌اند. این ویژگی، این قراردادها را به ابزار مناسبی برای مدیریت ریسک تبدیل می‌کند. در صرافی‌های ارز دیجیتال، همه فرایندها به‌صورت خودکار انجام می‌شود و معامله‌گران تنها نیاز به ثبت سفارش دارند.

تفاوت اسپات و فیوچرز از لحاظ نقدینگی

نقدینگی به معنای خرید و فروش آسان دارایی یا ارز دیجیتال بدون تغییر چشم‌گیر قیمت است. در معاملات اسپات و فیوچرز، تفاوت‌های مهمی در نقدینگی وجود دارد.
در معاملات اسپات، نقدینگی معمولاً بسیار بالا است، به‌ویژه برای دارایی‌های محبوب مانند بیت کوین، اتریوم یا سهام شرکت‌های بزرگ. حضور گسترده خریداران و فروشندگان در این بازارها باعث می‌شود معاملات سریع و با کمترین تغییرات قیمتی انجام شوند. این ویژگی بازار اسپات را به گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت و افرادی که به معاملات فوری نیاز دارند، تبدیل می‌کند.

در بازار فیوچرز، نقدینگی به حجم معاملات و تعداد قراردادهای باز (Open Interest) وابسته است. قراردادهای روی دارایی‌های پرتقاضا مانند بیت کوین یا با تاریخ سررسید نزدیک، نقدینگی بیشتری دارند. اما در قراردادهایی با تقاضای کم، نقدینگی پایین‌تر است که می‌تواند معاملات بزرگ را دشوارتر و پرهزینه‌تر کند.
جالب است که در بازارهای فیوچرز، حتی در شرایط پرنوسان، نقدینگی قابل‌توجهی وجود دارد. این امر به دلیل استفاده معامله‌گران حرفه‌ای و مؤسسات بزرگ از این بازار برای مدیریت ریسک است.

تفاوت اسپات و فیوچرز از لحاظ اهرم مالی

در بازار اسپات، معامله‌گران باید هزینه کامل ارز دیجیتال را بپردازند. اما در معاملات فیوچرز، با استفاده از اهرم یا لوریج، معامله‌گران می‌توانند با پرداخت بخشی از هزینه وارد معامله شوند و از سرمایه خود به‌طور کارآمدتر استفاده کنند.
برای مثال، خرید ۱ بیت کوین در بازار اسپات، معامله‌گر به ۹۰,۰۰۰ تتر (USDT) نیاز دارد. اما در معاملات فیوچرز، با استفاده از اهرم ۱:۱۰۰ (100x)، او می‌تواند همان ۱ بیت کوین را با تنها ۹۰۰ تتر به‌عنوان مارجین خریداری کند. مابقی قیمت را صرافی به‌صورت وام به معامله‌گر می‌دهد و او باید در زمان تسویه یا بستن پوزیشن معاملاتی، مبلغ وام را بازپرداخت کند.

تفاوت اسپات و فیوچرز از لحاظ ابزارهای مدیریت ریسک

در بازار اسپات، ابزارهای ساده‌تری مانند حد ضرر (Stop Loss) یا متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری برای مدیریت ریسک رایج است. اما در معاملات فیوچرز، ابزارهای پیچیده‌تری برای مدیریت ریسک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در بازار فیوچرز، ابزارهای پیشرفته‌ای برای مدیریت ریسک وجود دارد. معامله‌گران می‌توانند از هجینگ (Hedging) برای محافظت در برابر نوسانات قیمت استفاده کنند. همچنین، لوریج می‌تواند سود را افزایش دهد، ولی برای کنترل زیان نیاز به دقت دارد.
در معاملات فیوچرز، سفارشات شرطی مانند حد ضرر و حد سود به معامله‌گران کمک می‌کند تا موقعیت‌های خود را به‌طور خودکار و با برنامه‌ریزی مدیریت کنند.

تفاوت اسپات و فیوچرز از لحاظ کارمزدها

در معاملات اسپات، کارمزدها به‌صورت درصدی از حجم معامله تعیین می‌شوند. این کارمزدها معمولاً ثابت و شفاف هستند و ممکن است شامل هزینه‌های اضافی مانند برداشت یا واریز دارایی در برخی پلتفرم‌ها باشند.
در معاملات فیوچرز، کارمزدها پیچیده‌تر هستند و شامل دو نوع: کارمزد معامله و هزینه نگهداری موقعیت‌های معاملاتی (Funding Fees) می‌شود.

• کارمزد معامله: در فیوچرز ممکن است کارمزد معامله بسته به نقش معامله‌گر به‌عنوان بازارساز (Maker) یا متقاضی نقدینگی (Taker) متفاوت باشد. معمولاً هزینه‌ها برای بازارسازان کمتر است تا انگیزه‌ای برای افزایش نقدینگی ایجاد شود.
• هزینه نگهداری موقعیت‌ها (Funding Fees): این کارمزد مخصوص معاملات فیوچرز دائمی (Perpetual) است و بین معامله‌گران لانگ و شورت رد و بدل می‌شود تا قیمت قرارداد به قیمت بازار نزدیک بماند.

در معاملات اسپات، هزینه‌ها ساده‌تر و معمولاً ارزان‌تر هستند. اما در معاملات فیوچرز، به دلیل امکانات بیشتر و پیچیدگی قراردادها، هزینه‌ها معمولاً متنوع‌تر و گاهی بیشتر می‌شود.

نکات مهم در انتخاب بین معاملات اسپات و فیوچرز

برای تصمیم‌گیری بهتر بین معاملات اسپات و معاملات فیوچرز، باید ویژگی‌های هرکدام را بررسی کرد. معاملات اسپات به‌خاطر ساختار ساده، گزینه‌ای مناسب برای مبتدیان است. در این معاملات، خرید و فروش ارزهای دیجیتال با قیمت جاری بازار انجام می‌شود و پیچیدگی خاصی ندارد.

• معاملات اسپات برای سرمایه‌گذارانی که قصد هولدکردن (Hold) دارایی‌ها و نگهداری بلندمدت دارند، مناسب است. در مقابل، معاملات فیوچرز برای معامله‌گرانی که به‌دنبال کسب سود از نوسانات بازار در کوتاه‌مدت یا میان‌مدت هستند، گزینه بهتری است.
• معاملات فیوچرز ریسک بالاتری دارند و برای کسانی که تحمل ریسک بیشتری دارند، مناسب‌تر هستند. در حالی که معاملات اسپات ریسک کمتری دارند، زیرا فقط به اندازه سرمایه خود می‌توانید معامله کنید و خطر لیکویید شدن وجود ندارد.
• اگر بازار در حال ریزش یا نوسانات شدید است و می‌خواهید از هر دو جهت صعودی یا نزولی سود ببرید، معاملات فیوچرز گزینه مناسبی است. اما اگر بازار در حال صعود است و قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت دارید، معاملات اسپات انتخاب بهتری است.
• معاملات اسپات به سرمایه کمتری نیاز دارند و برای سرمایه‌گذاران فردی و معامله‌گرانی با منابع مالی محدود، گزینه‌ای مناسب و ایده‌آل است.

جمع‌بندی

معاملات اسپات به دلیل سادگی، اجرای سریع و کارمزدهای کمتر، گزینه مناسبی برای مبتدیان و سرمایه‌گذارانی است که می‌خواهند بدون پیچیدگی‌های اضافی وارد بازار شوند. در مقابل، معاملات فیوچرز با امکان استفاده از اهرم و قابلیت مدیریت ریسک، برای معامله‌گران حرفه‌ای و کسانی که تحمل ریسک بالاتری دارند، جذاب است.
انتخاب بین معاملات اسپات و فیوچرز به اهداف شخصی، سطح دانش، تجربه و میزان تحمل ریسک شما بستگی دارد. اگر به دنبال سود بلندمدت و روشی ساده‌تر هستید، معاملات اسپات مناسب‌تر است. اما اگر می‌خواهید از ابزارهای پیچیده‌تر استفاده کنید و بازدهی را با پذیرش ریسک بالاتر به حداکثر برسانید، معاملات آتی گزینه بهتری است.